Op 27 juni vond een hybride lunchbijeenkomst over Diamond Open Access Journals plaats, georganiseerd door Dr. Ir. Nynke van der Laan, faculteitsambassadeur van Open Science van de Tilburg School of Humanities and Digital Sciences, en de Open Science Community Tilburg, in samenwerking met de Universiteitsbibliotheek van Tilburg University. Het evenement was bedoeld om discussies te starten over een duurzamere en gemeenschapsgerichte benadering van de toekomst van wetenschappelijke publicaties.
Diamond Open Access verwijst naar publicaties die zonder kosten voor auteurs of lezers beschikbaar worden gesteld, vaak geassocieerd met door wetenschappers geleide en gemeenschapsgerichte benaderingen. Dit model sluit aan bij de principes van bibliodiversiteit, geeft prioriteit aan onderzoek en draagt bij aan de democratisering van kennis en maatschappelijke impact.
Dr. Jan Willem Wijnen, programmamanager van Openjournals, begon de sessie met een presentatie over Plan S en de rol van Diamond Open Access. Hij gaf context over het landschap van wetenschappelijke publicaties, dat grotendeels gedomineerd wordt door commercieel gedreven uitgeverijen. Dit heeft geresulteerd in een onevenwichtig ecosysteem voor wetenschappelijke communicatie, waarbij veel onderzoek achter betaalmuren wordt gepubliceerd. Als reactie hierop zoekt de onderzoeksgemeenschap naar manieren om onderzoek te democratiseren en publicaties toegankelijker te maken. Deze beweging werd gemarkeerd door de Declaration of the Budapest Open Access Initiative (2002), gevolgd door de Berlin Declaration on Open Access to Knowledge in the Sciences and the Humanities en de Bethesda Statement on Open Access Publishing (beide in 2003). Deze zijn gezamenlijk bekend als de BBB-verklaringen.
Op basis van deze initiatieven lanceerde cOAlition S, een internationaal consortium van financierings- en onderzoeksorganisaties, Plan S in 2018. Dit plan verplicht open toegang tot wetenschappelijke publicaties die vanaf 2021 gefinancierd worden door subsidies. Het plan beschouwt verschillende open access routes, waaronder goud (met transformatieve overeenkomsten) en groen open access.
Echter, de overgang naar open access is trager en minder rechtvaardig verlopen dan verwacht. Het publicatie-ecosysteem wordt gedomineerd door een paar uitgevers die commerciële belangen boven wetenschappelijke en maatschappelijke stellen. Hoewel deze uitgevers open access-modellen en zelfarchiveringsbeleid hebben geïmplementeerd, gaan deze vaak gepaard met hoge Article Processing Charges (APC's), wat ze onhoudbaar en oneerlijk maakt, vooral voor onderzoekers uit het mondiale zuiden, en met lange embargo periodes. Dit heeft geleid tot onbedoelde gevolgen, zoals het prioriteren van winst boven onderzoek.
Daarentegen wint diamond open access aan momentum als een manier om de controle over het publicatieproces terug te krijgen voor de onderzoeksgemeenschap. Deze benadering sluit aan bij de principes die zijn uiteengezet in cOAlition S's voorstel "Towards Responsible Publishing," dat pleit voor een meer open, duurzaam, transparant en rechtvaardig wetenschappelijk communicatiesysteem.
In het Nederlandse onderzoekslandschap ondernemen de onderzoekersgemeenschap en andere belanghebbenden in het wetenschapscommunicatiesysteem, zoals bibliotheken en financieringsinstanties, actie bij het implementeren van Diamond Open Access-initiatieven en het ontwikkelen en onderhouden van de infrastructuur om dit mogelijk te maken en te houden. Een voorbeeld hiervan is Openjournals, een Nederlands platform voor de publicatie van diamond open access tijdschriften dat onderzoekers helpt bij het starten van hun eigen tijdschrift of het 'omzetten' naar diamond open access. Met andere woorden, het helpt onderzoekers de controle terug te nemen over hun eigen publicatieprocessen, aangezien onderzoekers naast lezers meestal ook auteurs, redacteuren en recensenten zijn, die een groot deel van de publicatieworkflow voor hun rekening nemen. Openjournals, met steun van financiers, bibliotheken en nieuwe universitaire persen, maakt het voor onderzoekers mogelijk om de juiste hulpmiddelen en infrastructuur te verzamelen om hoogwaardige, peer-reviewde en open journals te implementeren die een rechtvaardig en evenwichtig systeem voor wetenschappelijke communicatie bevorderen.
De paneldiscussie bestond uit Dr. Jan Willem Wijnen, Dr. Maria Mos en Prof. Dr. Ronald Leenes. Zij onderzochten de praktische aspecten van het implementeren van Diamond Open Access en deelden inzichten en ervaringen uit hun eigen initiatieven.
Dr. Maria Mos begon met het introduceren van het Dutch Journal of Appplied Linguistics, dat overstapte van een commerciële uitgever naar een diamond open access model. De beslissing om over te stappen op een open access tijdschrift werd ingegeven door het feit dat het contract met de commerciële uitgever afliep en de redactieraad full OA wilde gaan. Met de steun van Openjournals en het gemak waarmee de redactieraad eigenaar werd van de titel van het tijdschrift, verliep de overgang van een commerciële uitgeverij naar een door wetenschappers geleide en door de gemeenschap beheerde aanpak soepel. Bovendien was het voorbeeld van Glossa, een tijdschrift in hetzelfde onderzoeksgebied dat in 2015 een soortgelijke overstap maakte, en de betrokkenheid van senior onderzoekers bij de beslissing om over te stappen op diamant, een zeer belangrijk statement. Dit versterkt de stelling dat onderzoekers het tijdschrift maken en niet de uitgever, en dat senior onderzoekers het voorbeeld moeten geven aan hun collega's en aan de toekomstige generatie onderzoekers.
Prof. Dr. Ronald Leenes presenteerde Technology and Regulation, een Diamond Open Access tijdschrift ondersteund door Open Press Tilburg University. Het tijdschrift is opgericht om het gebrek aan open access opties op het gebied van Law, Technology, and Society aan te pakken. Het lanceren van een nieuw Diamond Open Access tijdschrift brengt uitdagingen met zich mee zoals reputatiemanagement en duurzaamheid op de lange termijn. Opnieuw werd de rol van senior onderzoekers ter discussie gesteld, waarbij de nadruk werd gelegd op de invloed die zij hebben op het publiceren en recenseren. In een zeer interessante discussie met het publiek werd ook gewezen op het belang van het plannen van de publicatiestrategie en het overwegen voor wie te recenseren. Toch zijn dit aspecten waarover beginnende onderzoekers nog niet zo gemakkelijk beschikken door het traditionele beloningssysteem en de stimulansen die de neiging hebben om voorrang te geven aan een op metriek gebaseerde cultuur die door commercieel publiceren wordt geëxploreerd. Om deze reden zouden senior onderzoekers het voortouw moeten nemen bij het implementeren en bevorderen van meer rechtvaardige en eerlijke publicatiealternatieven zoals die worden aangeboden door diamanten open access tijdschriften.
Het evenement werd afgesloten met een discussie over best practices voor de overgang naar door wetenschappers geleide diamond open access-tijdschriften. De deelnemers bespraken uitdagingen zoals duurzaamheid, reputatie, kwaliteit en vindbaarheid, en cultuurverandering. De gemeenschapsgerichte benadering die tijdens het evenement werd benadrukt, weerspiegelt een groeiende beweging naar eerlijkere en open wetenschappelijke publicaties, waarbij de onderzoeksgemeenschap van Tilburg University het voorbeeld geeft in 'het terugnemen van de controle'.
We kijken uit naar het volgende evenement van de Open Science Community Tilburg (OSCT)! Blijf op de hoogte en word lid van OSCT!
On the 27th of June, a hybrid lunch meeting on Diamond Open Access Journals [took place/was held], organized by Dr. Ir. Nynke van der Laan, Faculty ambassador of Open Science of the Tilburg School of Humanities and Digital Sciences, of the Open Science Community Tilburg, in collaboration with the University Library Tilburg University. The event aimed to spark discussions around a more sustainable and community-driven approach to the future of scholarly publishing.
Diamond Open Access refers to publications that are made available at no cost to authors or readers, often associated with scholar-led and community-driven approaches. This model aligns with the principles of bibliodiversity, prioritizing research and contributing to the democratization of knowledge and societal impact.
Dr. Jan Willem Wijnen, program manager of Openjournals, began the session with a presentation discussing Plan S and the role of Diamond Open Access. He provided context on the scholarly publishing landscape, which has been largely dominated by commercially-driven publishing houses. This has resulted in an unbalanced scholarly communication ecosystem, with much research being published behind paywalls. In response, the research community has been seeking ways to democratize research and make publications more accessible. This movement was marked by the Declaration of the Budapest Open Access Initiative (2002), followed by the Berlin Declaration on Open Access to Knowledge in the Sciences and the Humanities and the Bethesda Statement on Open Access Publishing (both in 2003). These are collectively known as the BBB declarations.
Building on these initiatives, cOAlition S, an international consortium of funding agencies and research organizations, launched Plan S in 2018. This plan mandates open access to scholarly publications funded by grants starting in 2021. It considers several open access routes, including gold (with transformative agreements) and green open access.
However, the transition to open access has been slower and less equitable than expected. The publishing ecosystem is dominated by a few publishers prioritizing commercial interests over scholarly and societal ones. Although these publishers have adopted open access models and self-archiving policies, they often involve high Article Processing Charges (APCs), making them unsustainable and inequitable, especially for researchers from the Global South, and impose long embargo periods, which has led to unintended consequences, such as prioritizing profit over research.
In contrast, diamond open access is gaining momentum as a way to reclaim control of the publishing process for the researcher community. This approach aligns with the principles outlined in cOAlition S's proposal "Towards Responsible Publishing," which advocates for a more open, sustainable, transparent, and equitable scholarly communication system.
In the Dutch research landscape, the researcher community and other stakeholders involved in the scholarly communication system, like libraries and funding agencies, are taking action in implementing diamond open access initiatives and developing and sustaining the infrastructure to enable and sustain it. Examples include Openjournals, a Dutch platform for publication of diamond open access journals that helps researchers in starting their own journal or ‘flip’ it to diamond open access. In other words, it helps researchers take back control of their own publication processes, given that usually researchers, besides being readers, are also authors, editors and reviewers, conducting a great deal of the publishing workflow. Openjournals, with support from funders, libraries and new university presses, makes it possible for researchers to gather the appropriate tools and infrastructure to implement high-quality, peer reviewed and open journals that foster an equitable and balanced scholarly communication system.
The panel discussion featured Dr. Jan Willem Wijnen, Dr. Maria Mos, and Prof. Dr. Ronald Leenes. They explored the practicalities of implementing Diamond Open Access, sharing insights and experiences from their own initiatives.
Dr. Maria Mos began by introducing the Dutch Journal of Applied Linguistics which moved from a commercial publisher to a diamond open access model. The decision to move to an open access journal was motivated by the fact that the contract with the commercial publisher ended and the editorial board wanted to go full OA. With the support of Openjournals and with the ease of the editorial board owning the journal’s title, the process of transitioning from a commercial publishing house to a scholar-led and community-owned approach was a smooth one. Additionally, the example of Glossa, a journal in the same field of research which made a similar move back in 2015, as well as the involvement of senior researchers in the decision to transition to diamond, was a very important statement. This consolidates the statement of researchers making the journal and not the publisher and the need of senior researchers setting the example for their peers, as well as for the future generation of researchers.
Prof. Dr. Ronald Leenes presented Technology and Regulation, a Diamond Open Access journal supported by Open Press Tilburg University. The journal was created to address the lack of open access options in the field of Law, Technology, and Society. Launching a new Diamond Open Access journal involves challenges such as reputation management and long-term sustainability. Once again, the role of the senior researcher was brought up to discussion, highlighting the influence they have on publishing and reviewing. A very interesting discussion with the publicalso highlighted the importance of planning the publishing strategy and considering who to review for. Nevertheless, these are aspects that early career researchers do not yet have so easily available due to the traditional reward system and the incentives that tend to prioritize a metric-based culture explored by commercial publishing. For this reason, it is why senior researchers should lead the way to implement and foster more equitable and fair publishing alternatives like those offered by diamond open access journals.
The event concluded with a discussion on best practices for moving toward scholar-led Diamond Open Access journals. Participants addressed challenges such as sustainability, reputation, quality, and findability, as well as culture change. The community-driven approach emphasized throughout the event reflects a growing movement towards more equitable and open scholarly publishing, with the Tilburg University research community leading the example in ‘taking back control’.
We look forward to the next Open Science Community Tilburg (OSCT) event! Stay up to date and join OSCT!
0 Comments.