Creatief denken: Aan de slag!

Je kunt creatief denken stimuleren en leren door:

• rust te nemen;
• je hart te volgen;
• te oefenen;
• technieken te gebruiken.

Rust
Om je creativiteit ruimte te geven is ‘rust’ essentieel. Je hersenen gaan in een ruststand als jij ze af en toe een pauze geeft. In deze ruststand kunnen gedachten afdwalen en ontstaat er ruimte voor allerlei nieuwe ideeën en inzichten, voor creatief denken.
Rust kun je invullen met:

• stilte;
• alleen zijn;
• dagdromen;
• meditatie.

Jij kiest wat voor jou goed is. Dat kan van moment tot moment van dag tot dag verschillen. Je kunt overal en altijd rust zoeken en creëren. Hoe lang, dat bepaal je zelf. Wil je het oefenen, neem dan in elk geval minimaal 10 minuten de tijd. Hier oefenen we met stilte en dagdromen. Oefeningen om rust te vinden door alleen zijn en meditatie kun je vinden in blok 6 van bonus bij "Slot"

Stilte
Er bestaat akoestische stilte en innerlijke stilte. Je kunt in een stille omgeving zijn waar weinig tot geen geluiden zijn. En je kunt ook stilte ervaren in jezelf met het komen en gaan van gedachten en gevoelens.

Dagdromen
Volgens het Van Dale woordenboek is een dagdroom een fantasiebeeld dat overdag de geest in beslag neemt. Je bent wakker en doordat je bewustzijn iets minder is, ervaar je dat je een beetje los komt te staan van de werkelijkheid.

Hart en ziel
Emoties en ervaringen hebben invloed op je creativiteit. Als je blij, verdrietig, angstig, boos of verrast bent, worden verschillende delen van je hersenen gestimuleerd. Ervaringen in je leven bepalen wat jouw ideeën en gedachten over het leven zijn, hoe je naar de werkelijkheid en de wereld om je heen kijkt. 
Elke dag heb je allerlei emoties en elke dag ervaar je allerlei dingen. Neem elke dag tien minuten de tijd om je gedachten, ervaringen, emoties, ideeën en vragen te noteren in een Gedachtenboek. Je kunt je gedachten noteren in een papieren boekje, in de notities van je telefoon of in een speciale app .

De notities zijn van jou en niemand anders zal ze lezen of hoeven te begrijpen. Je kunt schrijven zoals en wat jij wilt. Het zijn berichten aan jezelf in een taal en vorm die jij kiest. Je neemt jezelf met je gedachten serieus en oefent zelfdiscipline.

Actie
Creativiteit kun je leren en ontwikkelen door te oefenen en door technieken toe te passen. We noemen hier een aantal oefeningen die je alleen of met anderen kunt doen. De technieken kun je toepassen op situaties in je studie of in het dagelijks leven.

Oefeningen

• Anders dan normaal
  • Volg je altijd dezelfde route naar een vriend, de sportschool of het centrum? Kies eens een andere route.
  • Eet je altijd hetzelfde? Verander af en toe je ontbijt, lunch en avondeten.
  • Zeg eens ‘ja’ als je van plan bent om ‘nee’ te zeggen. En zeg eens ‘nee’ als je van plan bent om ‘ja’ te zeggen.
• Nieuwe woorden, nieuwe dingen

Maak een rijtje met werkwoorden zoals slapen, lezen, fietsen en zwemmen. En zet daarnaast een rijtje met dingen zoals lepel, pen, tas, stoel en schoen. Combineer de ik-vorm van de werkwoorden met het voorwerp, zoals zwemlepel. Fantaseer over wat je met dit nieuwe ding kunt doen en maak een tekening van dit nieuwe ding.

• Vragen stellen

Oefen alleen of in een groepje met het stellen van vragen. Kies een onderwerp waarover je vragen gaat bedenken. Het onderwerp kan van alles zijn: een persoon (bijv. beste vriend), object (bijv. favoriete boek), dier (bijv. lievelingsdier) of gebeurtenis (bijv. laatste vakantie). Volg daarna de volgende vier stappen:
     Stap 1. Focus op vragen stellen
Voordat je begint met het formuleren van de vragen is het belangrijk om rekening te houden met het volgende:

• De 5 w’s en de h kun je gebruiken om open vragen te formuleren: wat, wanneer, waar, waarom, wie en hoe.
• Vragen kunnen open of gesloten zijn.

• De manier waarop je de vraag formuleert, kan bepalen of je een lang of een kort antwoord krijgt.     

   Stap 2. Formuleer vragen volgens deze regels:

• Bedenk zoveel mogelijk vragen, noteer ze en geef elk vraag een nummer.
• Stop niet om de vragen te beoordelen, erover te discussiëren of ze te beantwoorden.
• Schrijf elke vraag precies op zoals je de vraagt bedenkt of zoals een ander de vraag formuleert.
• Noteer ook uitspraken of delen van zinnen en vorm deze om tot vragen aan het eind van de sessie.

     Stap 3. Verbeter je vragen:

• Geef bij elke vraag aan of het een open of gesloten vraag is.
• Denk na over de beste vorm voor de informatie die je wilt krijgen (open of gesloten vraag) en formuleer de vraag in de gewenste vorm.

     Stap 4. Orden je vragen:

Kies de drie beste vragen en orden vervolgens ook de rest van de vragen van belangrijk naar niet zo belangrijk. Hoe je de vragen
ordent, is afhankelijk van wat je met de vragen gaat doen, bijvoorbeeld iemand interviewen of informatie verzamelen voor onderzoek.

     Stap 5. Reflecteer (samen) op wat je hebt gedaan en geleerd.

Technieken

• Denkhoeden

De zes denkhoeden van De Bono kun je gebruiken om op een effectieve en open manier vanuit verschillende perspectieven oplossingen te bedenken en ideeën uit te wisselen. Edward de Bono heeft veel onderzoek gedaan om methoden te ontwikkelen die ons helpen om beter en vooral creatiever te denken. De hoeden zorgen er ook voor dat je samen naar een probleem, vraag, idee kijkt en op een constructieve manier bedenkt of verandering of aanpassing mogelijk is zonder te discussiëren over wie er gelijk heeft.

Bekijk de video en maak je notities op dit werkblad.

Een voorbeeld van werken met de denkhoeden van De Bono kun je vinden op deze website. In dit voorbeeld wordt beschreven hoe je met de denkhoeden van De Bono kunt kijken naar ‘het nieuwe normaal’ na een periode van beperkingen door corona.

• Brainstorm

In een brainstorm leg je ideeën vast, bespreek en bekritiseer je deze ideeën en kies je welke je wilt uitvoeren. Je kunt schema’s, zoals een mindmap of een conceptmap gebruiken om je nieuwe ideeën en gedachten over een probleem te ordenen en zichtbaar te maken. Door je vrije gedachtestroom vast te leggen kun je nieuwe verbanden en mogelijke oplossingen ontdekken. Hier oefenen we met het maken van een mindmap.

De oefening om een conceptmap te maken vind je in het blok Slot onder ''Bonus''.